سفره ایرانیان از دیرباز میزبان برنج بوده است. با پیشرفت علم پزشکی، روشن شدن ارتباط میان بعضی از منابع غذایی با بیماری ها، باعث شد انسان ها حساسیت بیشتری در انتخاب منابع غذایی و میزان مصرف آنها به خرج دهند. یکی از این بیماری های وابسته به تغذیه دیابت نام دارد. بیماری دیابت یک بیماری سخت درمان اما کنترل پذیر است. بنابراین بیماران دیابتی باید با وسواس بیشتری منابع غذایی خود را انتخاب کنند. همینطور برنج علاوه بر قند و کربوهیدرات، داری ویتامین ها و مواد مفید دیگری است که برای انسان ها ضروری است و حذف کردن برنج از منابع غذایی چندان منطقی نیست. کنترل کردن میزان مصرف بسیار منطقی تر بنظر میرسد. حال این سوال پیش می‌آید که دیابتی ها چند قاشق برنج بخورند؟
ما در این مقاله به مقدار مجاز مصرف برنج توسط دیابتی ها و البته انتخاب بهترین نوع برنج برای این افراد پرداختیم. با ما همراه باشید تا به این سوالات به طور دقیق و علمی پاسخ دهیم.
دیابتی ها برنج بخورند؟
بیماران مبتلا به دیابت می‌توانند مانند دیگر افراد برنج بخورند اما با رعایت دو شرط اساسی:
- میزان مصرف برنج
- انتخاب بهترین نوع برنج
در ادامه به طور مفصل هر کدام از این شرایط را شرح می‌دهیم و اطمینان می‌دهیم با رعایت این اصول، بدون نگرانی می‌توانید برنج مصرف کنید.
میزان مصرف برنج دیابتی ها چند قاشق باشد؟
برنج از مواد زیادی تشکیل شده است. یکی از این مواد کربوهیدرات است. کربوهیدارت ها با حل شدن در خون، سوخت مورد نیاز سلول های بدن برای ادامه زندگی و انجام وظایف را فراهم می‌کنند. از این رو خوردن مواد دارای کربوهیدرات باعث افزایش مستقیم و یا غیر مستقیم قند خون خواهند شد. بیماران دیابتی نیز همیشه قند خون بالایی دارند زیرا سلول هایی که وظیفه کنترل قند محلول در خون را دارند به درستی کار نمی‌کنند. از این رو با مصرف برنج در افراد دیابتی، قند خون آنها بیش از پیش افزایش پیدا می‌کند که خطرات بسیار زیادی دارد. بنابراین باید همواره به میزان گلایسمی مواد (توانایی هر ماده غذایی در بالا بردن قند خون) دقت کنیم.
برنج نیز ماهیت کربوهیدارتی دارد و دارای گلایسمی نسبتا بالایی است. از این رو یکی از راه‌های کاهش مضرات برنج، کنترل کردن میزان مصرف آن در افراد دیابتی است. طبق گفته متخصصان علوم تغذیه، بیماران دیابتی مجازند هشت قاشق برنج بخورند. البته باید به این نکته توجه داشت که این میزان در همه شرایط درست نیست. میزان مصرف برنج در افراد مختلف، متفاوت است زیرا افراد میزان قند خون متفاوت و فعالیت های متفاوت و نیاز های متفاوت و .. دارند. اما این هشت قاشق یک استاندارد بیان شده از سوی متخصصان علم تغذیه است. یکی دیگر از مواردی که میزان برنج مصرفی را تعیین می‌کند، نوع برنج است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
بهترین نوع برنج برای دیابتی ها کدام است؟
شاید «دیابتی ها چند قاشق برنج بخورند؟» اهمیت کمتری دارد و سوال اصلی این باشد که چه نوع برنجی باید بخورند! زیرا برنج انواعی دارد که هر کدام به یک میزان کاملا متفاوت بر روی قند خون اثر‌میگذارند. یعنی برنج های متفاوت گلایسمی های بسیار متفاوتی دارند. تصور کنید یک بشقاب پر از یک نوع برنج بخورید اما مطمین باشید از نظر. افزایش قند خون، تنها با چند قاشق از برنج دیگری برابری می‌کند! شگفت انگیز نیست؟ اینجاست که نوع برنج تعیین کننده می‌شود.
به لیست انواع برنج دقت کنید. در ادامه بهترین و بدترین نوع برنج را از نظر اثربخشی بر قند خون بررسی می‌کنیم:
- برنج سفید
- برنج قهوه ای
برنج سفید برای دیابتی ها بسیار مضر است.
در میان انواع برنج، برنج سفید دانه کوتاه مضرترین نوع برنج است. در واقع کمترین مواد مغذی و بیشترین قند را در برنج سفید دانه کوتاه میتوان یافت. سعی کنید در مصرف برنج سفید دانه کوتاه تجدید نظر کنید و این نوع برنج هرگز به بیماران دیابتی توصیه نمی شود.
برنج سفید دانه بلند، نه خوب است نه بد
برنج های سفید دانه بلند و باسماتی نیز گلایسمی بالایی دارند اما گلایسمی آنها از برنج های سفید دانه کوتاه کمتر است. برنج سفید دانه بلند با داشتن فیبر و دیگر مواد مغذی وضعیت بهتری نسبت به سفید دانه کوتاه دارد.
برنج قهوه ای و وحشی به بیماران دیابتی توصیه می‌شود
برنج قهوه ای و وحشی کمترین میزان گلایسمی را در میان انواع برنج دارند. برنج قهوه ای با داشتن پوسته قهوه ای رنگ بر روی دانه های خود، باعث می‌شود تا قند را به صورت تدریجی آزاد کند و از این از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری می‌کند. این لایه از نوع فیبر نا محلول در آب است که به دستگاه گوارش نیز کمک می‌کند تا سلامتی خود را بهتر حفظ کند. بنابراین دیابتی ها در صورت تمایل به مصرف برنج، می‌توانند از برنج قهوه ای و وحشی به میزان توصیه شده استفاده کنند.
توصیه هایی در مورد مصرف برنج در بیماران دیابتی
علاوه بر اینکه دیابتی ها چند قاشق برنج بخورند، باید بپرسیم دیابتی ها چگونه برنج را بپزند و بخورند؟ به همین خاطر توصیه می‌شود از دستور العمل های زیر استفاده کنید:
برنج را زیاد نپزید: هرچه زمان پخت برنج طولانی تر باشد، گلایسمی آن نیز بالاتر می‌رود. یعنی اگر قصد به وجود آوردن فاجعه دارید، برنج سفید دانه کوتاه را به مدت طولانی بپزید!
از مواد دیگر کمک بگیرید: از حبوبات و مواد دیگر استفاده کنید تا هم میزان برنج را کنترل کنید و هم با افزودن مواد مغذی دیگر، نیاز بدن به پروتئین و ویتامین و .. را پاسخ دهید. مثلا می‌توانید از لوبیای چشم بلبلی در برنج استفاده کنید.
برنج را آبکش نکنید: صرف نظر از اینکه دیابتی ها چند قاشق غذا بخورند، باید به این نکته توجه داشت که دیابتی ها نباید به دفعات برنج را آبکشی کنند. با این کار بخش زیادی از خواص برنج نظیر ویتامین B5 و منیزیم آن را از دست می‌دهید و تنها مواد قندی آن نصیب شما می‌شود.
تنوع را رعایت کنید: در هر وعده غذایی که برنج استفاده می‌کنید باید حداقل یک چهارم از غذای شما را پروتئین ها (مانند ماهی و گوشت یا حبوبات) تشکیل دهد. نیمی از وعده غذایی را به سبزیجات و تنها یک چهارم آن را برنج تشکیل دهد. در این شرایط می‌توانید با اطمینان خاطر بیشتری برنج بخورید.
